Leyenda la de la Llorona
(Español)
Cuentan que vivió
una mujer muy bonita que se casó y tuvo 2 hijas. Al parecer vivía bien con su
esposo, pero tiempo después tuvo un amante y cuando su marido se enteró buscó
aquel hombre y lo mató, huyendo después con rumbo desconocido.
En poco tiempo
ella tuvo otros amantes y empezó a estar mal de la cabeza, como loca, pues
pensó que sus hijos le estorbaban y que era mejor que ella los matara.
Le daba vueltas a
la idea, hasta que una noche que llovía muy fuerte se los llevó al río y ahí
los ahogó.
Cuando apenas
había cometido el crimen se arrepintió y entonces se trastornó, andaba sola,
sin hablar con nadie y casi sin comer. Se pasaba las horas nadamás sentada y
con la vista fija, pero los peores días, era cuando llovía porque se salía
desesperada a caminar por las orillas del río, sin dejar de gritar y
llorar por sus hijos. Sus lamentos eran tan horribles que las personas se
asustaban al oirlas.
Cuando esta mujer
murió, su alma no puedo descansar y se aparecía por las noches cerca del río,
dando gritos, llorando y lamentándose por los hijos que había matado. Hay
muchas personas que dicen haberla oído.
Como se señaló,
la llorona es ampliamente conocida en los diferentes lugares.
|
SUACHOKALIS
(Mazahua)
Tatapouia
ke ongaya se siuat kualtsin, ton mo namikti uan kipiak ome suapipilme, ton
kitaya kijtouaya ke yejuan kuali yetoya iuan ni takauj, sayo ke panoke in
tonalme yejua in siuat mo temoli se ikalayon ijkuak ki matik ni ueuet ki temo
ne okse ueuet uan ki mikti, niman yajki uan amo ki matia kan yaskia.
Panokej
in tonalme uan yejua mo temoli oksekin kalayonyos uan mo tali peua ki
kokouaya ni tsontekon keme jon kuatapoloskia, ki nemili ke ni suapipilme ki
tasakuiliaya uan kin mikti.
Sayo mo
malakachouaya, uan kijto se youak ke melak kiouia kin kuiyak tech ne ateno uan
ompa kin akalakito.
Keman
yekin ki chiuak ne miktilis mo yolkoko uan niman mo kuatapolo, nemia ni selti,
amo akin ki nojnotsaya, uan amo takuaya, sayo ijkon tokotsietoya uan
taixixtoya. Sayo ke ijkuk mixkiouia kisaya ijsiujka nejnemiti ne ateno, uan
ijkon koujtsajtsiaya ki temouaya ni koneme, yejua melak chokaya uan ne takame
mo majmoutiaya ke kakia.
Ijkuak
mik nijin siuat, no tonal amo kuali yetoya uan mo nextiaya tech youak ne ateno,
yoltsajtsi, chokaya uan mo yolkokouaya ika i koneme ke kin mikti, miake takame
kijtouaya ke ijkon kijtouaya.
Keme na mech ilij, in siuatchokalis ki ueyi ixmati
tech ne miakan.
Nijin siuat sayo monextia nepa youak, ka itson
majkautok uan ka i taken istak, koutsajtsitok ika i piluan.